Наурыз

Томыртқа - қыс айларында шөл басатын сусын. Томыртқа сорпаның ерекше бір түрі. Дәмді астан кейін, сорпаны ортаға алып келіп, оны сораптап ішу - дастарқандағы әңгімені үстеуге керемет тәсіл болған. Тойымды асты кейбірі айран қосылған сорпамен аяқтайтын болса, бірі майлы сорпаны қалап...

Уыз - жаңа төлдеген малдың сүті. Алғашқы 4-8 тәулікте сүт уыз болады. Уыздың майлылығына байланысты сары уыз, ақ уыз деп бөлінеді. Уыз барлық төлдеген түлікте болады. Дегенмен, қазақтар төрт түліктің ішінде түйенің және жылқының сүтінен уыз жасамаған. Уызды көбіне сиыр,...

Қазы – жылқы етінен ғана жасалады. Қазы жасауды – "қазы айналдыру" деп атайды. Жылқыны семіздігіне қарай қазыны адамның қолының саусақтары өлшемімен санайды, қабырға тұсына қолды салып жіберіп өлшейді. Қалыңдығына қарай - "кере қарыс", "сіре сүйем", "бес елі", "табан шықты" деп...

Қуырдақ "қуыру" деген сөзден шыққан. Ол аң-құстардың, малдың етінен жасалады. Осыған ұқсас тағам бауырлас - қырғыздарда, өзбектерде және түркімендерде кездеседі. Қуырдақтың  жаңқа қуырдақ, картоп қосылған, қара қуырдақ, соғым қуырдақ және үкпе қуырдақ деген түрлері бар. Сонымен бірге, уақ малдың жас төлі немесе...

Сырмақ - жұқа киізден жасалатын жаю. Ол әдетте жиюлы тұрып, қонақ келгенде, той болғанда төселеді немесе қабырғаға ілінеді. Сырмақ - эстетикалық бұйым. Оның материалынан бастап, ою-өрнектеріне дейін - болашақта қонақтың сыйлылығын, үйдің мәртебесін нықтауға бағытталады. С-қты дайындау үшін алдымен қойдың биязы...

Бауырсақ - қазақ дастарқанының басты наны. Олардың "ши бауырсақ", "қатырма бауырсақ", "шелпек", т.с.с. бірнеше түрі бар, себебі бауырсақ - қиялыңыз жеткенше көсілуге ерік беретін, әрі дайындалуы қарапайым тағам. Кей жерлерде бауырсақты "тоқаш" деп те атайды. Бауырсақтың қуырылу әдісі әр аймақта...

Киіз үй - о баста тез көшіп, тез қонуға жобаланса керек. Және көшпенділер бұл жобаны сәтті іске асырды деуге болады.   Киіз үй - ағаш пен киізден құралатын баспана. Ол суықта жылы, ыстықта салқын болатын - табиғи "климат-бақылаумен" жабдықталған тамаша...

«Қымыз» сөзі түркі тілінен аударғанда «ашыған жылқы сүті» деген мағынаны білдіреді. Бұл сусын туралы мәлімет ежелгі грек тарихышысы Геродоттың жазбаларында да кездеседі. Сақтардың тұрмыс-тіршілігін сипаттаған ғалым, олардың сүйікті сусыны "ашытылған бие сүті болған" деп көрсетеді. Сондай-ақ, сақтардың қымыздың дайындалу...

Ірімшік - сүттен жасалатын тағам түрі. Ол дайындалу әдісіне қарай - ақ немесе қызыл ірімшік болуы мүмкін. Ақ ірімшік дайындау Майлы шикі сүтке айран ұйытқысын қосып, оны ірітеді. Сосын іри бастаған сүтті отқа қойып, баппен қайната бастайды. Іріген сүт қайнай бастаған...